4190. `Et accepit Jacob lapidem, et erexit illum in statuam' quod significet verum tale et inde cultum, constat ex significatione `lapidis' quod sit verum, de qua n. 643, 1298, 3720; et ex significatione `statuae' quod sit cultus inde seu ex vero, de qua n. 3727; inde patet quod per illa verba significetur verum tale et inde cultus; verum tale dicitur quale nempe apud gentes; gentes enim tametsi non sciunt de Verbo, proinde de Domino, usque habent externa vera, qualia Christiani; sicut quod sancte colendum Numen, quod festa observanda: quod honorandi parentes, quod non furandum, quod non adulterandum, quod non occidendum, et quoque quod non concupiscenda alterius, ita qualia vera sunt decalogi {1}, quae etiam pro normis sunt intra Ecclesiam: qui inter illos sapiunt, eadem non modo observant in externa forma: sed etiam in interna, cogitant enim quod talia non solum sint contra (o)religiosum illorum, sed etiam contra bonum commune, ita {2} contra debitum internum quod homini, proinde {3} contra charitatem, tametsi non ita sciunt quid fides; in obscuro illis est quoddam conscientiae, contra quod facere non volunt, immo quidam non possunt; inde constare potest quod Dominus illorum interiora quae in obscuro sunt, regat, et sic quod facultatem illis impertiatur recipiendi vera interiora, quae etiam recipiunt in altera vita, videantur quae de gentibus n. 2589-2604 ostensa sunt. [2] Aliquoties cum Christianis in altera vita loqui datum de statu et sorte gentium extra Ecclesiam, quod facilius illi {4} recipiant vera et bona fidei quam Christiani qui non secundum praecepta Domini vixerunt;