11. (iv.) Quod qualis ille Deus unus est, gentes et populi abiverint et abeant in diversum, ex pluribus causis. - Causa prima est, quod cognitio de Deo, et inde agnitio Dei, non dabilis sit absque revelatione; et non cognitio de Domino et inde agnitio quod in Ipso omnis plenitudo Divinitatis habitet corporaliter, quam ex Verbo, quod est revelationum corona; nam homo ex data revelatione potest obviam ire Deo, et influxum recipere, et sic a naturali fieri spiritualis; et primaeva revelatio pervagata est universum orbem, et illam naturalis homo perverterat multis modis; unde divaricationes, dissensus, haereses, et schismata religionum. Secunda causa est, quod naturalis homo non possit percipere aliquid de Deo, sed solum de mundo, et hoc applicare ad se: quare inter canones Ecclesiae Christianae est, quod naturalis homo sit contra spiritualem, et quod pugnent inter se: inde est, quod illi, qui ex Verbo, [aut] ex alia revelatione, cognoverunt quod Deus sit, abiverint et abeant in diversum de qualitate Dei, et de unitate Ipsius. [2.] Quapropter illi, quorum mentis visus pependit a sensibus corporis, et tamen voluerunt videre Deum, formaverunt sibi simulacra ex auro, argento, lapide et ligno, ut sub illis, ut visus objectis, adorarent Deum: et [inde est] quod alii, qui simulacra ex religione rejecerunt, sibi de Deo finxerint imagines ex sole et luna, ex astris, et ex variis super terra: at illi, qui crediderunt se supra vulgus sapere, et tamen naturales permanserunt, ex Dei immensitate et omnipraesentia in creando mundum, naturam, quidam illam in intimis, et quidam illam in ultimis, pro Deo agnoverunt: et quidam ut separarent Deum a natura, excogitaverunt quoddam universalissimum, quod vocaverunt Ens universi; et quia nihil plus de Deo sciunt, fit hoc Ens apud illos ens rationis, quod significat non aliquid. [3.] Quis non comprehendere potest, quod cognitiones de Deo sint specula Dei, et quod illi, qui nihil sciunt de Deo, non videant Deum in aliquo speculo oculis obverso, sed in speculo inverso seu a tergo, quod argentum vivum aut nigrum gluten obtegit, ac imaginem non reflectit, sed suffocat. Fides Dei intrat in hominem per viam priorem, quae est ab anima in superiora intellectus; at cognitiones de Deo intrant per viam posteriorem, quia ex revelato Verbo ab intellectu per sensus corporis hauriuntur; et in medio intellectu fit conventus influxuum; et ibi naturalis fides, quae modo est persuasio, fit spiritualis, quae est ipsa agnitio; quare intellectus humanus est sicut cambium, in quo fit permutatio.